2008–2009   EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MESLEKİ VE   TEKNİK EĞİTİM OKUL/KURUMLARI ARASI PROJE TABANLI BECERİ   YARIŞMASI

NO STAND-BY

Hazırlayan : NİĞDE MESLEKİ   EĞİTİM MERKEZİ

Öğrenci: Şaban TUNÇ

Danışman Öğretmen: Halil Fikret TURGUTLU

          Giriş   :

          Nedeni küçük, etkisi büyük - Elektrik   tasarrufu için herkes bir   şeyler yapabilir.

          Özel elektrik tüketiminin %10 ´unu televizyon, stereo tesisi, PC   vb. cihazlar oluşturmaktadır. Elektrik genelde Stand-by (Boşta çalışma)   durumunda ve diğer şekillerde cihaz prize takılı olduğu halde çalıştırılmadığı   durumda israf edilmektedir. Almanya Federal Çevre Dairesi tarafından yapılan bir   araştırmaya göre, bir evde senede ortalama 95 Euro fazladan elektrik masrafı   çıkaran bu para çöpe atılmaktadır.

          Cihazları stand-by   durumunda çalıştırmamak ve çalışmadığı durumlarda elektrik bağlantısını kesmek   bu masrafları bariz   bir şekilde aşağıya   çekebilir. Bu   durum elektrik faturamıza yardımcı olacağı gibi çevrenin korunmasına da yardımcı olur.   Zira kömür, doğalgaz vb. yakıtlardan elde   edilen elektrik üretimi, karbondioksit gazlarının çıkmasına neden olur   ve bu da   iklim değişikliklerinde önemli rol oynar. Tek   tek evlerin katılımı az gibi   gözükse de (TÜİK   ’in 2000 yılı verilerine göre) ülkemizde yaklaşık 17 milyonu bulan konut sayısı küçümsenemeyecek bir rakamdır.

          Projenin Amacı   :

          Projemizin amacı; Stand-by (boşta çalışma) durumunda fazladan   elektrik tüketimine sebep olan cihazların bilinçli ve verimli bir şekilde   kullanılmasını sağlamaktır.

          Evlerimizde kullandığımız cihazların stand-by durumunda   harcadıkları elektrik enerjisi tüketimi ile ilgili Almanya Federal Çevre Dairesi   tarafından yapılan bir araştırmanın sonuçları aşağıda gösterilmiştir;

          Elektrik birim fiyatı: 18   Cent/kWh          Hesaplamalar yılda 335 gün   üzerinden yapılmıştır.          * Bu cihaz için normal elektrik tüketimi belirtimiştir. Zira   kapatılmadığı sürece cihaz normal olarak   çalışır durumdadır

          Bu tablodan da görüleceği gibi, PC + Monitör + yazıcı ’lı   sisteminin enerji sarfiyatı daha fazla dikkat çekmektedir. Bu sarfiyata Adsl   modem, hoparlör, tarayıcı, vb. diğer bilgisayar donanımları da eklenirse boşta   çalışmada (stand-by) tüketilen enerji yaklaşık 35 Watt olmaktadır. Buda yaklaşık   2 tasarruf ampulü veya balastlı bir flüoresan lambanın tüketimine eşit bir kayıp   demektir.

Şekil – 1. Nero CD-DVD Yazma Programından bir   görünüş.

          Evlerde veya işyerlerinde kullanılan kişisel bilgisayarlar   genelde prize takılı olarak bırakılmaktadır. Bu bazen prizlere ulaşımın zor   olmasından kaynaklanabildiği gibi, bazen de bilgisayarların, internetten dosya   indirilmesi, video dönüştürme, DVD yazma vb. uzun süren işlemleri yapması için   açık bırakılması ve çoğu programlarda bulunan iş bitimi sonrası bilgisayarı   kapatma özelliğinin kullanılmasından kaynaklanabilmektedir. Şekil – 1 ‘de Nero CD-DVD   yazma programından örnek bir ekran görüntüsü verilmiştir. Bu özelliğe sahip   programlar bilgisayarı kapattıklarında stand-by (boşta çalışma) durumuna   geçmekte ve elektrik prizine takılı olan bütün donanım elektrik enerjisi   tüketmektedir.

          Projemizde günümüzde hemen hemen her evde bulunan kişisel   bilgisayarlar için yaptığımız bir uygulamayla, cihazımızın kullanılmadığı   durumlarda elektrik enerjisini otomatik olarak devre dışı bırakan bir akıllı   priz sistemi geliştirilerek fazladan elektrik tüketiminin önüne   geçilmiştir.

          Projenin Hedefleri   :

          1. Enerjinin çok kıymetli olduğu günümüzde, elektrik enerjisinin   en verimli şekilde kullanılmasına katkı sağlanması.

          2. Bilinçsiz olarak kullanılan elektrik tüketimiyle birlikte   kabaran elektrik faturalarının azaltılması.

          3. Elektrik enerjisinin bilinçli ve verimli tüketiminin teşvik   edilmesi.

          Proje Gerçekleştirme   Aşamaları :

          Kişisel bilgisayar sistemlerinde bu sarfiyatın önüne geçmek için   bir akıllı priz sistemi geliştirilmiştir. Kullanılan malzemeler aşağıda   görülmektedir.

                              Şekil   –  2. Projede Kullanılan   Malzemeler

          Geliştirilen sisteme ait devre şeması aşağıda Şekil-3. ‘de   görülmektedir. Devre şemasından da görüleceği gibi ilk başta tüm sistemin   enerjisi kesiktir. Start butonu ile sistem başlatılmakta ve bilgisayar çalışmaya   başladığı andan itibaren 220 voltluk A rölesi 12 voltluk Rölenin normalde açık   kontağı ile mühürlenmektedir. Bu sayede A rölesinin normalde açık olan   kontakları üzerinden çoklu priz devreye girmekte ve sürekli devrede kalmaktadır.

          Bilgisayara kapat komutu verilip kapandıktan kısa bir süre sonra   A rölesinin mühürlemesi bozulmakta ve çoklu prizin enerjisi tamamen   kesilmektedir. Bu kısa gecikmeyi devrede bulunan kondansatör sağlamaktadır.

Şekil –  3. Gerçekleştirilen Akıllı Priz   Sistemi

          Sonuç ve   Öneriler:

          Projemizin bir kişisel bilgisayar için uygulaması yapılmış ve   kararlı çalışan bir sistem ortaya konulmuştur. Kişisel bilgisayar sisteminde;   kasa + monitör + yazıcı + adsl modem + hoparlör + tarayıcı ve diğer çevre   birimlerinin kullanılmadığı durumlarda, bu donanımlara enerji girişlerini   sağlayan çoklu prizin enerjisi otomatik olarak tamamen kesilmiş ve enerji   sarfiyatının önüne geçilmiştir.

          Sistemin maliyeti oldukça düşük olmakla birlikte, kendi   maliyetini çok kısa bir sürede karşılayabilmektedir. Benzer uygulamaların   stand-by (boşta çalışma) durumunda enerji tüketen diğer cihazlar içinde çok   rahatlıkla yapılabilecektir.